علائم از کار افتادن کبد بر اساس شروع بروز بیماری یا پیشرفت آن مشخص می‌شود. کبد جز اندام‌های ضروری است که بدون آن زندگی امکان‌پذیر نیست. زمانی که کبد نتواند به درستی کار کند، سلامت کلی شخص از بین می‌رود که به آن نارسایی کبدی می گویند. منظور از نارسایی کبدی این است که این عضو دیگر قادر به عملکرد مناسب برای نیازهای بدن نیست. با اینکه این بیماری در اکثر اوقات ارثی یا ژنتیکی است اما علت های دیگری مثل چاقی، ویروس و نوشیدن الکل می تواند در ایجاد آن نقش داشته باشد. این بیماری ممکن است روند سریع یا کند داشته باشد. نوع حاد نارسایی کبد به سرعت و در طی چند روز یا چند هفته رخ می دهد. همانطور که کبد شما شروع به از دست دادن عملکرد خود می کند علایم نارسایی کبد را بیشتر احساس خواهید کرد. از علائم آغازین از کار افتادن مزمن یا حاد کبدی می‌توان مواردی مثل درد شکم مخصوصاً در بخش راست بالا، خستگی و بی حالی، حالت تهوع، استفراغ و اشتها نداشتن را بیان کرد.
علائم کبد چرب در زنان را مطالعه کنید.
بررسی وظیفه کبد
پیش از آنکه به بررسی علائم از کار افتادن کبد بپردازیم تصمیم داریم وظیفه این عضو مهم را بررسی کنیم. تنظیم اغلب سطوح شیمیایی خون به عهده کبد است و در دفع صفرا نیز نقش دارد. دفع مواد زائد از کبد کمک می‌کند همه خونی که از معده و روده بیرون می رود از کبد عبور کند. پردازش، تجزیه، متعادل کردن خون و ایجاد مواد مغذی و متابولیزه کردن داروها به عهده کبد است. این عملیات کمک می‌کند که استفاده از داروها برای بدن غیر سمی و آسان باشد. بیشتر از ۵۰۰ عملکرد حیاتی شناسایی شده که در طول روز به عهده این عضو است. برخی از مهمترین مسئولیت های کبد را در این بخش بیان می کنیم.
- تولید صفرا، دفع مواد زائد و تجزیه چربی ها در روده کوچک هنگام هضم
- تولید نمودن پروتئین خاصی برای پلاسمای خون
- تولید کلسترول و پروتئین خاص جهت انتقال چربی‌ها در بدن
- تبدیل گلوکز اضافی به گلیکوژن جهت ذخیره سازی، تعادل و ساخت گلوکز در صورت نیاز
- پاکسازی کردن خون از داروها و سایر مواد سمی
- تنظیم لخته شدن خون
- تنظیم کردن ساعت اسید آمینه خون با نقش سازنده بلوک‌های پروتئین
- مقاومت در برابر عفونت‌ها با ایجاد فاکتورهای ایمنی و حذف باکتری
- پردازش هموگلوبین جهت استفاده از محتوای آن
- تبدیل آمونیاک سمی به اوره
- پاکسازی بیلی روبین جلوگیری از زردی پوست و چشم
درد کبد چگونه است؟
پیش از بیان پاسخ پرسش از کار افتادن کبد چه علائمی دارد، بررسی درد کبد مهم به نظر میرسد. جالب است در شناخت این عضو این نکته بیان شود که این عضو از بدن هیچ گونه گیرنده ای برای درد ندارد. در برخی شرایط مثل سیروز و آبسه کبدی، درد عمومی شکم یا نواحی دیگر مانند پشت و شانه ظاهر می‌شود. زمانی که نوبت به عضوی مانند کبد میرسد، تشخیص دقیق زمان حضور نزد پزشک دشوار است. درد کبد معمولاً عمومیت دارد و بر نقطه خاصی متمرکز نیست. تشخیص درد کبد دشوار است زیرا شکل‌های متنوعی دارد. کبد دارای هیچ اعصابی نیست که درد را حس نماید، بنابراین درد معمولاً نتیجه التهاب یا آسیب به بافت‌های اطراف است. افرادی که مبتلا به سیروز یا زخم کبد هستند این درد را کسل کننده و ضربان‌دار توصیف می‌کنند. بیماری کبدی دارای منبع درد ارجاعی است و بیمار ناراحتی را در ناحیه ای غیر از جایی که مشکل واقعی وجود دارد، گزارش می‌دهد. این بیماری همچنین می‌تواند باعث التهاب در سراسر بدن شود و ناراحتی عمومی را ایجاد کند. آسیب یا جمع شدن مایع در شکم ناشی از بیماری کبدی باعث درد شدید حتی هنگام تنفس می‌شود.
بررسی علت درد کبد
درد کبد می تواند علامت مشکلات خود کبد یا سایر بخش‌های بدن باشد. شرایطی که مستقیما بر کبد تاثیر می‌گذارد و منجر به درد می‌شود در این بخش آمده است.
- مصرف بیشتر از حد معمول الکل
- هپاتیت یا ملتهب شدن کبد
- بیماری کبد چرب غیر الکلی
- سیروز
- سندرومی که باعث تورم کبد و مغز می‌شود
- هموکروماتوز، تجمع بیش از حد آهن
- سرطان کبد
- بیماری ویلسون با علائمی مانند تجمع بیش از حد مس
- آبسه کبد یا تجمع عفونت
- کیست‌های کبدی یا توده‌های کیسه مانند
- ضربه یا آسیب کبدی
آشنایی با علائم از کار افتادن کبد
درد تنها علامتی نیست که ممکن است در بیماری کبد تجربه شود؛ لذا بهتر است علائم از کار افتادن کبد به طور کامل بررسی شوند. در صورتی که این اندام حیاتی به خوبی کار نکند، فرد انواع مشکلات را تجربه خواهد کرد. در این بخش به بررسی برخی از علائم اولیه می‌پردازیم.
- درد شکم( مخصوصا در بخش راست بالا)
- احساس خستگی و بی‌حالی ( ناخوشی)
- حالت تهوع استفراغ و از دست دادن اشتها
پس از ظاهر شدن علامت های اولیه، در ادامه علایم مختص بیماری کبد کم کم خود را نشان می دهند. اولین علائم هشدار دهنده کبد آسیب دیده، تجمع صفرا و سایر سموم در خون است. این علائم در این قسمت آمده بیان شده اند.
- زردی( زرد شدن سفیدی چشم یا پوست)
- آنسفالوپاتی کبدی( تغییر وضعیت ذهنی)
- خارش (خارش پوست اما بدون بثورات قابل مشاهده
- ادرار تیره رنگ و یا مدفوع روشن
علائم از کار افتادن کبد مزمن
علائم از کار افتادن کبد مزمن پنهان تر از سایر نمونه های قبلی است که در این بخش به آنها اشاره می‌کنیم.
- خونریزی و کبودی آسان (انعقاد خون)
- رگ‌های خونی قابل مشاهده شبیه به عنکبوت یا بثورات نقاط ریز
- برجستگی‌های کوچک و زرد رنگ رسوب چربی روی پوست یا پلک شما
- مشکلات گوارشی
- کاهش وزن و عضلات
- نفس بد بو
علائم جدی نارسایی کبدی نیز شامل، آسیت (ورم شکم همراه با مایع)، تورم همراه با مایع در مچ پا دست یا صورت، استفراغ خونی یا استفراغ شبیه تفاله قهوه، اختلال در عملکرد حرکتی و خروج ادرار و تنگی نفس است.
عوامل خطر برای مشکلات کبدی را بشناسید
پس از بررسی علائم از کار افتادن کبد، عوامل خطر برای مشکلات کبد مهم به نظر میرسد. استفاده از الکل جز عوامل خطرساز برای ابتلا به بیماری‌های مرتبط با کبد است. کبد انواع مواد مضری که از بدن شما عبور می‌کند را فیلتر می کند. این مواد شامل مواد غذایی، داروها، الکل و غیره است. با انجام امور زیر می‌توانید خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی را کاهش دهید.
- دوری کردن از مصرف بیش از حد دارو
- مصرف محافظه کارانه الکل
- دوری کردن از آفت کش‌ها و مواد شیمیایی مضر
- اجتناب از بکارگیری سوزن مشترک
- بکارگیری ابزارهای یکبار مصرف هنگام سوراخ کردن یا خالکوبی
- داشتن یک رژیم غذایی متعادل
- ورزش منظم
چه زمانی برای مشکلات کبد باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در بین علائم از کار افتادن کبد شایع‌ترین علامت، خستگی است که جزء علائم اولیه این بیماری به شمار می‌آید. هرچند خستگی را می‌توان با سبک زندگی مرتبط دانست. در اکثر اوقات تا زمانی که علائمی مانند درد شکمی، زردی پوست، خارش و تغییر رنگ پوست(کبودی) ظاهر نشوند، بیماری مشکوک به مشکلات کبد نیست. در صورتی که علائم زیر را تجربه کردید، باید در اسرع وقت پزشکی خود را ملاقات کنید زیرا مبتلا به نارسایی حاد کبدی هستید.
- اسهال
- خونریزی بدون توقف
- استفراغ یا سرفه خونی
- گیجی
- چشم یا پوست بسیار زرد
- ناراحتی یا درد در سمت راست شکم
- شکم متورم از تجمع مایعات
عوارض از کار افتادن کبد
پس از بررسی علائم از کار افتادن کبد، عوارض آن مهم به نظر میرسد. کبد عضوی در بدن است که عملکردهای مهم زیادی را انجام می‌دهد و از سیستم‌های مختلف بدن پشتیبانی می‌کند. وقتی که این عضو بدن با مشکل مواجه می‌شود اثرات آن در سراسر بدن خود را نشان خواهد داد. برای مثال ممکن است با علائم زیر مواجه شوید.
- مسمومیت عمومی، احساس بیماری، خستگی یا گیجی
- مشکلات گوارشی سوء جذب و سوء تغذیه
- کاهش لخته شدن خون خونریزی آسان و کبودی
- کاهش ایمنی و عفونت‌های مکرر
نارسایی کبد چگونه تشخیص داده می‌شود؟
اگر شما هم با علائم از کار افتادن کبد روبرو شده اید باید با یک فوق تخصص گوارش و کبد ارتباط برقرار کنید؛ زیرا پیشنهادهای ویژه‌ای برای تشخیص بیماری ارائه خواهد داد.
آزمایش خون: آزمایش خون می تواند عملکرد کبد شما را بررسی نماید و آنزیم‌های کبد را اندازه‌گیری کند. این آزمایش همچنین به شناسایی علت نارسایی کبد و بررسی برخی از عوامل آن مانند کاهش کم خونی یا لخته شدن خون یاری می رساند.
تست‌های تصویربرداری: مطالعات تصویربرداری MRI از کبد می‌تواند نشانه‌هایی از بیماری کبد مانند تورم، جای زخم یا مایع در شکم را نشان دهد. الاستوگرافی نوعی آزمایش تصویربرداری است که درجه فیبروز یا سفتی را مشخص می‌کند.
بیوپسی کبد: در این روش قسمتی از بافت کبد جهت بررسی آنزیم ها برداشته می‌شود. نمونه بافت را از لحاظ وجود صدمات یا بیماری کبد مورد بازبینی قرار می‌دهند. این روش در صورتی از سوی پزشک پیشنهاد می شود که آزمایش خون نتیجه مطلوبی نداشته باشد.
بررسی انواع بیماری‌های کبد
پس از بررسی علائم از کار افتادن کبد آشنایی با انواع این بیماری مهم است. بیماری‌های کبد انواع مختلف دارند که بهتر است از آنها آگاه شوید.
بیماری کبد چرب غیر الکلی
یکی از بیماری‌های کبدی که شایع‌تر از انواع دیگر است بیماری کبد چرب غیر الکلی است. در این بیماری چربی در کبد متراکم می شود و در اشخاصی که وزن زیادی دارند بیشتر اتفاق می افتد. بیماری کبد چرب غیر الکلی به دلیل تجمع رسوبات چربی در کبد و تورم و آسیب بوجود می آید و ممکن است باعث زخم‌های جدی کبدی شود. از علائم این بیماری می‌توان، خستگی، بی حالی، درد یا ناراحتی در بخش راست بالای شکم را بیان نمود. علل این بیماری اغلب، چاقی، مقاومت در مقابل انسولین، دیابت نوع 2 و سطح بالای چربی به ویژه تری گلیسیرید در خون است و گریدهای 1، 2 و 3 دارد.
طریقه مصرف شربت کامبوجا برای کبد چرب را حتما مطالعه نمایید.
بیماری کبد چرب الکلی(ARLD)
یکی دیگر از بیماری‌های کبد که با استفاده مکرر الکل پدید می آید، نوع چرب الکلی است. این بیماری تا زمانی که آسیب جدی به کبد وارد نکند خود را نشان نمی دهد. از علائم این بیماری می‌توان به احساس ناخوشی، کاهش وزن، زردی پوست، تورم مچ دست و پا و غیره اشاره کرد. مصرف بیشتر از حد معمول الکل می‌تواند منجر به سیروز کبدی و سرطان کبد و در نهایت مرگ شود.
بیماری کبد چرب بارداری(AFLP)
بیماری کبد چرب بارداری جز وضعیت‌های کمیاب بوده که ممکن است در بارداری رخ دهد. در این بیماری معمولاً تری گلیسیرید و اسیدهای چرب در کبد تجمع پیدا می کند. چربی بیشتر از حد معمول می‌تواند متورم شدن کبد را به دنبال داشته باشد. بیماری مورد نظر جدی بوده و قابل پیش‌بینی یا پیشگیری نیست. در صورت عدم درمان بیماری هم مادر و هم جنین در معرض خطر بالا قرار خواهند گرفت. از کار افتادن این عضو، خونریزی، نارسایی کلیه و عفونت شدید می‌تواند زندگی مادر و جنین را با تهدید مواجه کند. خوشبختانه تشخیص به موقع و درمان در اسرع وقت بهبود نتایج را به دنبال دارد. از علایم این بیماری می توان به تهوع و استفراغ، درد شکم، کسالت (ناراحتی عمومی)، سردرد، خستگی، گیجی و زردی اشاره کرد.
سیروز کبد
علائم از کار افتادن کبد در بیماری سیروز یا تنبلی کبد مهم هستند. در این بیماری، بافت آسیب دیده جای بافت سالم در کبد را می گیرد. در سیروز، کبد دیگر قادر به انجام وظایف حیاتی متابولیسم، تولید پروتئین از جمله فاکتورهای انعقاد خون و پالایه کردن داروها و سموم نیست. از متداول ترین دلایل گرفتار شدن به سیروز کبدی می‌توان، مصرف زیاد الکل و عفونت ویروس هپاتیت را بیان کرد.
هپاتیت یا التهاب کبد
هپاتیت یک واژه عمومی است که جهت توضیح التهاب کبد به کار گرفته می‌شود. التهاب کبد ممکن است به وسیله چندین ویروس (هپاتیت ویروسی)، مواد شیمیایی، داروها، الکل، برخی اختلالات ژنتیکی یا سیستم ایمنی بیش فعال به کبد رخ دهد. این نوع هپاتیت با نام هپاتیت خود ایمنی شناخته می‌شود. هپاتیت انواع مختلف دارد که ۵ نوع ویروس ایجاد کننده آنها هستند. از نمونه های مختلف این بیماری می توان به A، B، C، D اشاره کرد که عفونت ایجاد کننده آن است.
سرطان کبد
پس از بررسی علائم از کار افتادن کبد و بیماری‌های کبد اکنون زمان مورد بازبینی قرار دادن سرطان کبد است. سرطان اولیه کبد در واقع یک تومور بدخیم است که از کبد آغاز می‌شود. از انواع سرطان اولیه کبد می توان به هپاتوما، سرطان مجرای صفراوی و آنژیوسارکوم(بروز در افراد بالای 70 سال) اشاره کرد. سرطان ثانویه کبد سرطانی است که در عضو دیگری در بدن آغاز می‌شود و به کبد گسترش پیدا می کند. این نوع سرطان معمولا از محلی که ایجاد شده نامگذاری می‌شود. از علل ایجاد این نوع سرطان می توان به دیابت نوع 2، هپاتیت B یا C، مصرف الکل، چاقی، سیگار کشیدن و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص اشاره کرد.
فیبروز کبدی
فیبروز کبدی زمانی رخ می‌دهد که مقدار بیش از حد بافت های زخم در کبد به علت آسیب یا متورم شدن مکرر بوجود می آید. انواع بیماری‌های مزمن کبدی می‌تواند باعث فیبروز کبدی شود. برخلاف سلول‌های ثابت کبد، سلول‌های بافت اسکار امکان ترمیم خود را ندارند. بافت زخم شده بوجود آمده از فیبروز همچنین می‌تواند جریان خون در این عضو را مسدود یا محدود نماید. درمان شامل، پاکسازی از عفونت، ایجاد تغییرات در شیوه زندگی و مصرف برخی داروها است. این موضوع اغلب می‌تواند آسیب فیبروز کبدی خفیف تا متوسط را معکوس کند.
کلام آخر
بررسی علائم از کار افتادن کبد با توجه به انواع مختلف این بیماری متفاوت بوده و بهتر است پیش از حاد شدن اوضاع تحت بررسی قرار گیرد. کبد وظایف متنوعی در بدن به عهده دارد و وجود بیماری در این عضو مهم فرد را با مشکلات متنوعی مواجه خواهد کرد. علت درد کبد ناشی از عواملی مانند مصرف الکل، ملتهب شدن کبد، سیروز، سرطان و غیره است. از علائم آغازین این بیماری می توان به درد شکم، ناخوشی، حالت تهوع و بی اشتهایی اشاره کرد. از انواع این بیماری می توان، کبد چرب الکلی و غیر الکلی، کبد چرب بارداری، سیروز کبد، هپاتیت یا التهاب کبد، سرطان کبد و فیبروز کبدی را بیان نمود.
